jan102025
Endometrioza dhe fibromat uterine. Faktorët që rrisin rrezikun për vdekje të parakohshme
Një studim i botuar në The BMJ ka analizuar ndikimin e endometriozës dhe fibromave uterine në rrezikun e vdekshmërisë së hershme te gratë në moshë riprodhuese. Këto çrregullime gjinekologjike, të cilat prekin një përqindje të konsiderueshme të grave, shoqërohen me rritje të rrezikut për sëmundje kardiovaskulare, kanceri dhe sëmundje të tjera jo të transmetueshme.
Vdekja e parakohshme: shkaqet dhe faktorët e rrezikut
Në vitin 2019, sëmundjet jo të transmetueshme (SKK) shkaktuan 15.6 milionë vdekje të parakohshme në mesin e individëve të moshës 30-69 vjeç, duke përbërë 76% të të gjitha vdekjeve të parakohshme.
Përveç faktorëve të njohur si duhanpirja, kequshqyerja dhe obeziteti, karakteristikat specifike të grave, që lidhen me ciklin menstrual dhe shtatzëninë, duket se luajnë një rol të rëndësishëm në rrezikun e vdekjes së hershme.
Endometrioza prek afërsisht 10% të grave në moshë riprodhuese, ndërsa fibromat uterine prekin rreth 15-30%.
Të dy çrregullimet ndajnë karakteristika gjenetike, imunologjike, hormonale dhe inflamatore. Gratë me këto kushte kanë më shumë gjasa të vdesin para kohe, me një rrezik më të lartë për të zhvilluar CVD, hipertension dhe lloje të ndryshme të kancerit.
Studimi në fjalë analizoi ndikimin e endometriozës dhe fibromave uterine në rrezikun e vdekshmërisë së parakohshme te gratë gjatë një periudhe 30-vjeçare. Objektivi i këtij studimi ishte të vlerësonte rrezikun e vdekshmërisë së përgjithshme dhe të parakohshme për shkak të kushteve specifike te gratë me një ose të dyja këto kushte të konfirmuara nëpërmjet ultratingujve, laparoskopisë ose histerektomisë.
Studimi përdori të dhëna nga Nurses' Health Study II, i kryer në Shtetet e Bashkuara midis 1989 dhe 2019, te 110,091 gra të moshës 25 deri në 42 vjeç në kohën e rekrutimit.
52% e grave me endometriozë ishin infertile (kundrejt 16% e grave pa endometriozë) 21% nga të cilat kishin kryer një histerektomi dhe 17% një ooforektomi.
Për më tepër, 27% e grave me fibroma uterine vuanin nga infertiliteti (kundrejt 18% të grave të pa këtë gjendje). Edhe midis tyre, përdorimi i histerektomisë dhe ooforektomisë ishte më i lartë se në grupin e kontrollit.
Një diagnozë e endometriozës u shoqërua gjithashtu nga një probabilitet më i madh i përdorimit të barnave antiinflamatore jo steroide (FANS) përveç aspirinës në 28% krahasuar me 19% në mesin e grave që nuk u diagnostikuan me endometriozë. Terapia e zëvendësuese hormonale u përshkrua në 32% të grave me endometriozë krahasuar me 9% të grave pa këtë gjendje.
Rritja e rrezikut të vdekshmërisë
Vdekjet e parakohshme u përcaktuan si vite/njerëz në mesin e grave të moshës <70 vjeç. Një total prej 1,459 vdekjesh të parakohshme ndodhën për shkak të kancerit, të ndjekura nga 304 nga CVD-të dhe 90 nga sëmundjet respiratore.
Vdekshmëria e parakohshme midis grave me endometriozë ishte dy për 1000 vite/njerëz krahasuar me 1.4 për ato pa endometriozë. Rreziku i përshtatur sipas moshës për vdekjen e hershme ishte 19% më i lartë te gratë me endometriozë dhe 31% më i lartë pas përshtatjes për faktorët e tjerë ngatërrues.
Prania e fibromave uterine nuk e rriti rrezikun e vdekjes së përgjithshme të parakohshme. Megjithatë, fibroidet u shoqëruan me një rritje 2.32-fish të rrezikut për vdekje të parakohshme nga kanceret gjinekologjike.
Studiuesit arritën në përfundimin se endometrioza rrit rrezikun e vdekshmërisë nga shkaqe të tjera përveç kancerit, duke përfshirë problemet kardiovaskulare dhe ato respiratore. Fibromat uterine, pavarësisht se nuk rrisin rrezikun e përgjithshëm të vdekshmërisë së parakohshme, lidhen me një rritje të konsiderueshme të zhvillimit të kancereve gjinekologjike.
Këto gjetje theksojnë nevojën për kërkime të mëtejshme për të zhvilluar strategji efektive parandaluese dhe terapeutike. Për më tepër, studiuesit thonë se është e rëndësishme të merren në konsideratë këto patologji gjinekologjike në kuadër të vlerësimit të përgjithshëm të shëndetit të grave.