nën52024
Diabeti latent autoimun te të rriturit. Ja, çfarë është dhe si trajtohet
Diabeti latent autoimun te të rriturit (LADA), i quajtur jozyrtarisht edhe diabeti 1.5, është një formë e diabetit autoimun që shfaqet në moshë të rritur, zakonisht pas të 30-tave dhe përparon ngadalë. Ndryshe nga diabeti i tipit 2, LADA nuk kërkon trajtim me insulinë brenda gjashtë muajve të parë të diagnostikimit, pasi funksioni i qelizave beta të pankreasit është pjesërisht i ruajtur.
Njerëzit me LADA janë të prirur të kenë një prevalencë më të ulët të obezitetit dhe sindromës metabolike sesa ata me diabet të tipit 2. Fenotipet klinike të LADA-s ndryshojnë në bazë të niveleve të autoantitrupave, rezistencës ndaj insulinës dhe sekretimit endogjen të saj. Kjo ndryshueshmëri e bën diagnostikimin dhe trajtimin e LADA-s veçanërisht kompleks për diabetologët.
Presidentja e Shoqërisë Italiane të Diabetologjisë (SID) Raffaella Buzzetti shpjegon se LADA ndan karakteristikat gjenetike me të dy llojet e diabetit, duke përfshirë edhe ndjeshmërinë e lidhur me gjenet HLA. Ashtu si diabeti i tipit 1, LADA karakterizohet nga insuliti, një proces inflamator që shkatërron qelizat beta.
Diagnoza bazohet në matjen e autoantitrupave specifikë, si GADA (anti-glutamic acid decarboxylase), nivelet e së cilit lejojnë identifikimin e dy nënpopullimeve: titrit të ulët ose të lartë të antitrupave.
Pacientët me nivele të larta të autoantitrupave GADA janë përgjithësisht me peshë normale, kanë kontroll më të keq të glicemisë, prevalencë më të ulët të sindromës metabolike dhe e kanë më të madhe nevojë për trajtim me insulinë sesa ata me nivele të ulëta të GADA-s. Autoantitrupa të tjerë, si IA-2 (anti-tirozinofosfataza), mund të jenë të pranishëm në subjektet me LADA dhe, në varësi të llojit, karakterizojnë fenotipe të ndryshme të sëmundjes.
Prof. Buzzetti thekson se për shumicën e subjekteve me LADA fillimisht mendohet se kanë diabet të tipit 2, gjë që mund t'i çojë ata drejt një terapie të papërshtatshme. Është e rëndësishme të kërkohen autoantitrupa pozitivë, veçanërisht te pacientët me diabet të tipit 2, të cilët janë të njohur me sëmundje të tjera autoimune, dekompensim të rëndësishëm metabolik ose një IMT normale ose pak të rritur. Te njerëzit me LADA, matja e peptidit C, një shënjues i funksionit të qelizave beta, mund të ndihmojë në përcaktimin e terapisë më të përshtatshme, e cila mund të përfshijë insulinë ose barna të tjera, bazuar në nivelet e peptidit C.
LADA karakterizohet nga një heterogjenitet i madh gjenetik, patofiziologjik dhe klinik. Qëllimi terapeutik i diabetologut është të arrijë një kontroll të mirë metabolik dhe të ruajë funksionin e qelizave beta për të parandaluar komplikimet mikro dhe makrovaskulare.